Sıradan Faşizm

1901-1971 arası yaşamış önemli Sovyet sinemacısı Mikhail Romm,hemen tümü arşivlerden derlenmiş, aralarında Hitler’in özel film arşivi, SS subaylarının çektiği özel filmler, Sovyetler’in ve diğer kimi ülkelerin devlet arşivleri gibi kaynaklar da bulunan filmiyle, yalnızca Almanya’da Nazizmin 1930’larda başlayan yükselişini ve savaş sonuyla birlikte gelen çöküşünü anlatmakla kalmıyor. Aynı zamanda, faşizm denen olayın içinde oluştuğu koşulları, sıradan, küçük, önemsiz bulunan olaycıklarla, tehlikeli hoşgörülerle, gündelik ilgisizliklerle, yerine getirilmeyen görevler ve kaçınılan sorumluluk taşımalarla nasıl palazlandığını da gösteriyor. 1930’ların kısa, ama özlü çizgilerle verilen genel dünya panoraması, bizlere Marlene Dietrich,Marika Rakk,Cab Calloway’ı, caz ve fokstrot dinleyip dans eden bir dünyayı, çeşitli ülkelerin sona ermekte olan bir çağı simgeleyen liderlerini, kral ve kraliçelerini, modalarını, meraklarını, uğraşlarını da gösteriyor. Film binlerce metre haber-film-den derlenmiş seçme anlarla, bizlere 20. yüzyılın en koyu ırkçısını eşsiz biçimde tanıtıyor.Hitler’le, ancak bir ek boyut olarak taşıdığı Latin groteskliği açısından aşık atabilecek olan Benito Mussolini  ise, Hitler’in baş aktörlüğü karşısında bir yardımcı oyuncu ödülüyle yetinmesi gereken görkemli bir demagog, komedyen ve taklitçi. Usta ve çırağın göründüğü bölümlerde, film değme güldürülerle baş edebilecek bir düzeye erişiyor, insanda gerçek bir gülme isteği uyandırıyor. Film, bu ‘güldürü’ anlarının gerisindekileri, bu ‘ko-mik-i şehir’lerin insanlığa nelere mal olduğunu her anında gösteriyor, en azından duyumsatıyor.Sıradan Faşizm önemli bir tarih dersi, sinemanın belge gücüne tanıklık eden önemli bir klasik.