Atçalı Kel Mehmet

Atça’nın ağası Şerif Hüseyin’in kazandığı güreşin mükâfatı olarak “dile benden ne dilersen” cömertliğine, ağanın kızına talip olarak cevap veren ırgat oğlu Mehmet, barınamadığı köyden kaçıp dağlara sığınarak, hayatını kurtarır. Efeliğin geçerli kurallarını öğrenmesiyle, hayatına yön verecek gelişmelerin önü açılır. Birkaç yıl içerisinde, Aydın dağlarının en ünlü efesi olup çıkıverir. Aydında kendi hâkimiyetini ilan eden Atçalı Kel Mehmet Efe, kendi namına para bastırır ve Aydın Valisi olduğunu ilan eder. Ancak, Osmanlı’nın idareyi tümden yerel kuvvetlere terk etmiş olması, köylü, esnaf ve tüccar kesimlerinde büyük sıkıntılara yol açmıştır. Keyfi vergiler, angarya ve baskılar halkı canından bezdirmiştir. Tam bu anda, Osmanlı’nın idari yapıdan çekilmiş olması kuvvete dayalı iktidarlar için efelerin lideri Atçalı Kel Mehmet için de bir fırsat sunar. Kuyucak’ta çakılan kıvılcım kısa sürede tüm ovayı hatta Kütahya Kula’dan, Muğla’ya kadar oldukça geniş bir bölgeyi etkisi altına alır. Halk, efelerin yardımıyla yerel zorbalardan kurtulur. Bir yanda aşkına kavuşma umudu, diğer yanda ise Ege’nin gebe olduğu büyük toplumsal ihtiyaçlara çare bulmak isteği Atçalı Kel Mehmet Efe’nin kişilik profilini belirler. Ancak, her ne kadar ıslahatçı olarak tanınsa da, düzeni korumak ve kollamak görevini asli görev olarak benimseyen Babı Ali, bölgedeki en önemli temsilcisi Karaosmanoğlu Hacı Mehmet Efendi başta olmak üzere kaldırmak istediği yerel zorba iktidarları büyük vaadlerle yardıma çağırır ve Osmanlı sınırları içerisinde halka dayanan ve halktan gelen bir özgürlük hareketi bastırılmış olur. Atçalı’nın düşünceleri 2. Mahmut döneminde ıslahat fermanlarına da ışık olur.